HR ၊ ဝန်ထမ်း နှင့် အလုပ်ခွင်အတွင်းကစိတ်ဖိစီးမှုများ

ကျွန်တော်တို့ အိပ်ချ်အာသမားတွေမှာ အိပ်ချ်အာလုပ်ငန်းဆောင်တာတွေထဲမှာ တွဲဖက်ပါဝင်နေတဲ့ဝန်ထမ်းများရဲ့စိတ်ကျန်းမာရေးကို စောင့်ရှောက်ပေးခြင်းဟာလည်း
အလွန်အရေးကြီးတဲ့လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ကျန်းမာတဲ့သူဟာ ကိုယ်ကျန်းမာသလိုကိုယ်ကျန်းမာတဲ့သူဟာလည်း စိတ်ကျန်းမာကြပါတယ်။ ဝန်ထမ်းတို့ရဲ့စိတ်ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအတွက်စိတ်ပညာဟာ အိပ်ချ်အာတို့နားလည်တတ်ကျွမ်းရမယ့်ပညာရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ဒီတစ်ပတ်အထူးပြုပြောချင်တာကတော့ အလုပ်ခွင်အတွင်းက စိတ်ဖိစီးမှုများကို ကူညီဖြေရှင်းခြင်းဖြစ်ပါတယ်။စိတ်ဖိစီးမှုစီမံခန့်ခွဲမှု (Stress Management) နဲ့ ပတ်သက်ပြီး Edward A. Charlesworth နဲ့ Ronald G. Nathan ရဲ့စာအုပ်ကို အေအိုင်အကူအညီနဲ့ဖတ်ကြည့်မိတယ်။ကိုယ့်လူတွေ သိနားလည်ထားသင့်တဲ့အရာတွေ အများကြီးပါလို့သိချင်လေမလားဆိုပြီး ဒီစာကိုရေးခြင်းဖြစ်တယ်။

ဒီစာအုပ်ဖြစ်တဲ့ Stress Management: A Comprehensive Guide to Wellness က စိတ်ဖိစီးမှုကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ချဉ်းကပ်ထားပြီး၊ ဝန်ထမ်းနှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးခြင်း (Employee Counselling) ဒါမှမဟုတ် လုပ်ငန်းခွင်စိတ်ကျန်းမာရေး အစီအစဉ်တွေအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကောင်းတစ်ခုကို ပေးနိုင်ပါတယ်။
Stress Management: A Comprehensive Guide to Wellness စာအုပ်၏ အနှစ်သာရဒီစာအုပ်ဟာ စိတ်ဖိစီးမှုကို သီအိုရီပိုင်းရော၊ လက်တွေ့ကျတဲ့ နည်းလမ်းတွေပါ ပေါင်းစပ်ပြီး တင်ပြထားပါတယ်။စိတ်ဖိစီးမှုကို စီမံခန့်ခွဲတဲ့ နည်းလမ်းတွေဟာ ဘဝရဲ့ ကဏ္ဍစုံ (ကိုယ်ခန္ဓာ၊ စိတ်၊ အပြုအမူ) ကို ခြုံငုံမိနေဖို့လိုတယ်ဆိုတာကို အ လေးထားပါတယ်။

၁။ စိတ်ဖိစီးမှုကို နားလည်ခြင်း (Understanding Stress)

 စိတ်ဖိစီးမှု၏ ရင်းမြစ်များ: စာအုပ်က စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ အတွင်းပိုင်း ရင်းမြစ်များ (ဥပမာ-ပြီးပြည့်စုံမှုကို လိုလားခြင်း၊ အဆိုးမြင်စိတ်) နဲ့ အပြင်ပိုင်း ရင်းမြစ်များ (ဥပမာ- အလုပ်၊ ဆက်ဆံရေး၊ပတ်ဝန်းကျင်) တို့ကို ခွဲခြားပြထားပါတယ်။ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရဲ့ ပြဿနာက ဘယ်ကစလဲဆိုတာကိုခွဲခြားနိုင်ဖို့ ဒါက အရေးကြီးပါတယ်။
 စိတ်ဖိစီးမှု၏ သက်ရောက်မှု: နာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုက ကိုယ်ခန္ဓာနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ်ဘယ်လိုဆိုးကျိုးတွေ ပေးနိုင်လဲဆိုတာကို ရှင်းပြထားပါတယ်။

၂။ ကိုယ်ခန္ဓာကို အသုံးပြု၍ ဖြေရှင်းခြင်း (Body-Focused Techniques)

ဒီအပိုင်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို ကိုယ်ခန္ဓာကတစ်ဆင့် လျှော့ချတဲ့ လက်တွေ့ကျတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ပေးပါတယ်။နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးသူတွေဟာ ဝန်ထမ်းတွေကို ဒီနည်းလမ်းတွေ လေ့ကျင့်ဖို့ တိုက်တွန်းနိုင်ပါတယ်။
 ကြွက်သား ဖြေလျော့ခြင်း (Progressive Muscle Relaxation – PMR): ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်ပိုင်းတစ်ခုချင်းစီကိုတင်းကျပ်ပြီး ပြန်ဖြေလျော့ခြင်းဖြင့် စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချတဲ့ နည်းလမ်း။
 အသက်ရှူ လေ့ကျင့်ခန်းများ (Breathing Exercises): အာရုံစူးစိုက်မှုရှိတဲ့ အသက်ရှူခြင်း (Mindful Breathing) က စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်မှုကို ဘယ်လို ပြန်လည်ရရှိစေနိုင်သလဲဆိုတာကိုရှင်းပြထားပါတယ်။

၃။ သိမြင်မှုဆိုင်ရာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခြင်း (Cognitive Restructuring)

စိတ်ဖိစီးမှုရဲ့ အကြီးမားဆုံး အရင်းအမြစ်က ဖြစ်ရပ်ကိုယ်တိုင်ထက် အဲဒီဖြစ်ရပ်ကို ကျွန်တော်တို့ဘယ်လိုမြင်လဲဆိုတဲ့ စိတ်ခံစားမှု က ပိုအရေးကြီးတယ်လို့ ဒီစာအုပ်က ဖော်ပြပါတယ်။ ဒါဟာ Cognitive Behavioral Therapy (CBT) ရဲ့ အခြေခံမူပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
 အနုတ်လက္ခဏာ အတွေးများကို ဖော်ထုတ်ခြင်း: အဖြစ်မှန်နဲ့ မကိုက်ညီတဲ့၊ ဒါပေမဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကိုဖြစ်စေတဲ့ အဆိုးမြင်အတွေးများ (ဥပမာ- ငါလုပ်သမျှ အရာရာတိုင်း မအောင်မြင်ဘူး) ကိုဘယ်လိုဖော်ထုတ်မလဲဆိုတဲ့ နည်းလမ်း။
 အတွေးများကို စိန်ခေါ်ခြင်းနှင့် ပြောင်းလဲခြင်း: အဲဒီအနုတ်လက္ခဏာ အတွေးတွေကို ပိုပြီးလက်တွေ့ကျတဲ့၊ အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အတွေးတွေနဲ့ အစားထိုးဖို့ နည်းလမ်းတွေကိုလေ့ကျင့်ပေးထားပါတယ်။

၄။ အပြုအမူဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာများ (Behavioral Strategies)

ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ နေ့စဉ်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် (Routine) နဲ့ အချိန်စီမံခန့်ခွဲမှု (Time Management) ကို ပြောင်းလဲခြင်းဖြင့်စိတ်ဖိစီးမှုကို ဘယ်လို လျှော့ချနိုင်မလဲဆိုတာကို ဖော်ပြထားပါတယ်။
 အချိန်စီမံခန့်ခွဲမှု (Time Management): အရေးကြီးဆုံးအလုပ်တွေကို ဦးစားပေးခြင်း၊ မလုပ်မဖြစ် ဆိုတဲ့စိတ်ဖိစီးမှုကို ရှောင်ရှားခြင်း။
 အခြားသူများအား ငြင်းဆိုခြင်း (Assertiveness): ကိုယ့်ရဲ့ ကန့်သတ်ချက် (boundaries) တွေကိုသတ်မှတ်ဖို့၊ မလုပ်နိုင်ဘူးလို့ ပြောရဲတဲ့ သတ္တိကို ဘယ်လို တည် ဆောက်ရမလဲဆိုတဲ့အကြောင်းအရာများ ပါဝင်ပါတယ်။ဝန်ထမ်းနှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးခြင်း (Counselling) အတွက် အသုံးဝင်ပုံ
 Stress Management စာအုပ်ပါ နည်းလမ်းတွေဟာ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးချင်းစီကို ကိုယ့်ပြဿနာကိုကိုယ်တိုင်ဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ ကိရိယာတွေ (tools) ကို ပေးအပ်နိုင်ပါတယ်။
 နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးသူ (Counsellor) တွေအနေနဲ့ စိတ်ဖိစီးမှု လျှော့ချရေး Workshop တွေ ပြုလုပ်ပေးနိုင်ဖို့ဒီစာအုပ်ထဲက လေ့ကျင့်ခန်းတွေ (Exercises) ကို တိုက်ရိုက်ယူသုံးနိုင်ပါတယ်။

ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက် စိတ်ဖိစီးမှုကိုဖြစ်စေတဲ့အတွင်းပိုင်းအရင်းအမြစ်များ

ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက် စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ အတွင်းပိုင်း ရင်းမြစ်များ (Internal Sources of Stress) ဆိုတာဟာပြင်ပက ဖြစ်ရပ်တွေကြောင့်မဟုတ်ဘဲ သူတို့ရဲ့ အတွေးအခေါ်ပုံစံ၊ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးနဲ့ အမူအကျင့်တွေကနေဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ဖိစီးမှုတွေကို ဆိုလိုပါတယ်။ Stress Management စာအုပ်ရဲ့ အယူအဆတွေနဲ့အညီ၊ အတွေ့ရအများဆုံး အတွင်းပိုင်း စိတ်ဖိစီးမှု ရင်းမြစ်တွေကိုအောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက် စိတ်ဖိစီးမှု၏ အတွင်းပိုင်း ရင်းမြစ်များ

၁။ ပြီးပြည့်စုံမှုကို လိုလားခြင်း (Perfectionism)

 ဖော်ပြချက်: ကိုယ့်ကိုယ်ကို မြင့်မားတဲ့ စံနှုန်းတွေ သတ်မှတ်ထားပြီး အမှားလုပ်မိမှာကို အလွန်အမင်းကြောက်ရွံ့ နေခြင်း။ အလုပ်တိုင်းဟာ အပြစ်ကင်းစင်မှသာ လက်ခံနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ထားခြင်း။
 ဖိစီးမှု: အလုပ်တစ်ခုကို အချိန်မီ မပြီးစီးနိုင်ဘဲ အသေးစိတ်ကိုပဲ ထပ်ခါတလဲလဲ စစ်ဆေးနေရခြင်း၊အမှားသေးသေးလေးတစ်ခုကြောင့် စိတ်ဖိစီးမှု များပြားသွားခြင်း။

၂။ အဆိုးမြင်ဝါဒနှင့် ကပ်ဆိုးဖြစ်အောင် တွေးခြင်း (Pessimism and Catastrophizing)

 ဖော်ပြချက်: ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အခြေအနေတိုင်းကို အဆိုးမြင်တဲ့ရှုထောင့် ကနေပဲ ကြည့်တတ်ခြင်း။ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ အသေးအမွှားပြဿနာလေးကိုတောင် ကြီးမားတဲ့ကပ်ဆိုးကြီးလို သဘောထားပြီးတွေးပူနေခြင်း။
 ဖိစီးမှု: အလုပ်တစ်ခု စမလုပ်ရသေးခင်မှာပဲ မအောင်မြင်နိုင်ဘူး လို့ စိတ်ဒုက္ခ ရောက်နေခြင်း၊အဆိုးဆုံးကိုသာ မျှော်လင့်နေခြင်း။

၃။ မတရားတဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဝေဖန်မှု (Unfair Self-Criticism)

 ဖော်ပြချက်: ကိုယ့်ကိုယ်ကို အဆက်မပြတ် ဆူပူကြိမ်းမောင်းနေခြင်း။ အမှားလုပ်မိရင် ပြင်ပအခြေအနေဒါမှမဟုတ် အခြားသူတွေကို အပြစ်မတင်ဘဲ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုပဲ အပြစ်ပုံချ နေခြင်း။
 ဖိစီးမှု: အတွင်းစိတ်က အမြဲတမ်းမင်းမတော်ဘူး လို့ ဝေဖန်နေတာကြောင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း။

၄။ အချိန်စီမံခန့်ခွဲမှု အားနည်းခြင်း (Poor Time Management and Disorganization)

 ဖော်ပြချက်: လုပ်ငန်းတွေကို ဦးစားပေးခွဲခြားပြီး အချိန်ဇယားဆွဲဖို့ ခက်ခဲခြင်း။ အလုပ်ကိုနောက်ဆုတ်ဆွဲထားတတ်ခြင်း (Procrastination) ကြောင့် အချိန်နီးမှ ဖိအားများစွာ ခံစားရခြင်း။
 ဖိစီးမှု: အမြဲတမ်း နောက်ကျပြီး ပြေးလွှားနေရတယ် လို့ ခံစားရခြင်း၊ အရေးကြီးတဲ့ အလုပ်တွေကိုစိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ အလျင်စလို ပြီးအောင် လုပ်ရခြင်း။

၅။ မဟုတ်ဘူး/မလုပ်နိုင်ဘူးဟု မပြောရဲခြင်း (Inability to Say No/ Lack of Assertiveness)

 ဖော်ပြချက်: အခြားသူတွေရဲ့ တောင်းဆိုမှုတွေကို ငြင်းဆန်ဖို့ ခက်ခဲ နေခြင်း။ ကိုယ့်ရဲ့ တာဝန်ဝတ္တရားတွေများပြားနေရင်တောင် အခြားသူတွေရဲ့ အလုပ်တွေကိုပါ လက်ခံလုပ်ပေးနေခြင်း။
 ဖိစီးမှု: ကိုယ့်ရဲ့ ကန့်သတ်ချက် (Boundaries) တွေကို မသတ်မှတ်နိုင်တဲ့အတွက် အလုပ်ဝန်ပိပြီးကိုယ်ပိုင်ဘဝနဲ့ အလုပ်ချိန် ဟန်ချက်ပျက်ယွင်းခြင်း။

၆။ Type A ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး (Type A Personality Traits)

 ဖော်ပြချက်: အမြဲတမ်း အလျင်စလိုလုပ်နေခြင်း၊ ပြိုင်ဆိုင်လိုစိတ် ပြင်းပြခြင်း၊ စိတ်မရှည်ခြင်း နှင့်အချိန်ကို အလွန်အမင်း အလေးထားခြင်း။
 ဖိစီးမှု: ပတ်ဝန်းကျင်က နှေးကွေးနေတယ်လို့ ထင်ရင် စိတ်တိုလွယ်ခြင်း၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို အနားယူဖို့ခွင့်မပြုဘဲ အမြဲတမ်း အားထုတ်နေရခြင်းကြောင့် ပင်ပန်းနွမ်း နယ်ခြင်း။ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးခြင်း (Employee Counselling) ပြုလုပ်တဲ့အခါ၊ ဒီအတွင်းပိုင်းရင်းမြစ်တွေကို ဖော်ထုတ်ပြီး အတွေးပုံစံ (Cognitive) နဲ့ အမူအကျင့် (Behavioral) တွေကို ပြောင်းလဲပေးနိုင်မယ့်နည်းလမ်းတွေက အလွန်အသုံးဝင်ပါတယ်။

စိတ်ဖိစီးမှုကိုဖြစ်စေသော အပြင်ပိုင်းအရင်းအမြစ်များ

ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ အပြင်ပိုင်း ရင်းမြစ်များ (External Sources of Stress) ကိုဆက်လက်ဆွေးနွေးကြည့်ရအောင်။ဒီရင်းမြစ်တွေဟာ ဝန်ထမ်းရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ အလုပ်တာဝန်တွေနဲ့ အခြားလူတွေ ဆီကနေ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ဖိအားတွေဖြစ်ပြီး၊ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးချင်းရဲ့ ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းထက် အဖွဲ့အစည်းနဲ့ စီမံခန့်ခွဲသူတွေရဲ့ ပြင်ဆင်မှုပေါ်ပိုပြီး မူတည်နေပါတယ်။

ဝန်ထမ်းတစ်ဦးအတွက် စိတ်ဖိစီးမှု၏ အပြင်ပိုင်း ရင်းမြစ်များ

၁။ လုပ်ငန်းခွင်နှင့် အလုပ်တာဝန်များ (Job Demands and Workplace)

 ဝန်ပိခြင်း (Work Overload): ပြီးစီးအောင်လုပ်ဖို့ အချိန်အလုံအလောက် မရှိတဲ့အလုပ်ပမာဏများပြားခြင်း၊ အချိန်ဇယားတွေက အရမ်း တင်းကျပ်လွန်းနေခြင်း။ ဒါဟာ လုပ်ငန်းခွင်မှာအတွေ့ရအများဆုံး စိတ်ဖိစီးမှုပါ။
 အခန်းကဏ္ဍ မရှင်းလင်းခြင်း (Role Ambiguity): မိမိရဲ့ တာဝန်နဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရှိရခြင်း။ ဘာလုပ်ရမလဲ၊ ဘယ်သူ့ဆီမှာ တင်ပြရမလဲဆိုတာ မသေချာခြင်းကြောင့်ဖိစီးမှုများလာခြင်း။
 ထိန်းချုပ်ခွင့် မရှိခြင်း (Lack of Control): မိမိရဲ့ အလုပ်လုပ်ပုံ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှုနဲ့လုပ်ငန်းအစီအစဉ်တွေအပေါ် ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် (Autonomy) နည်းပါးခြင်း။
 စွမ်းဆောင်ရည် အဆက်မပြတ် ဖိအားပေးခြင်း: ရည်မှန်းချက်တွေက လက်တွေ့မကျဘဲ အမြဲတမ်းပိုမိုမြင့်မားတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကိုသာ တောင်းဆိုခံနေရခြင်း။

၂။ ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် လူမှုဆက်ဆံရေး (Environment and Social Factors)

 ဆိုးရွားသော လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှု (Toxic Culture): ရန်လိုသော၊ အပြစ်ရှာတတ်သော သို့မဟုတ်ယုံကြည်မှု ကင်းမဲ့သော လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင် ဖြစ်နေခြင်း။ အနိုင်ကျင့်ခံရခြင်း (Bullying) သို့မဟုတ်ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်း။
 မကောင်းသော ဆက်ဆံရေး (Poor Relationships): အကြီးအကဲများ သို့မဟုတ် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့်ဆက်ဆံရေး တင်းမာနေခြင်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အားနည်းခြင်း။
 ဆူညံမှုနှင့် မသက်မသာဖြစ်မှု: ရုံးခန်းရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် (ဥပမာ- ဆူညံလွန်းခြင်း၊အလင်းရောင် မကောင်းခြင်း၊ အပူချိန် အတက်အကျများခြင်း) ကြောင့် အာရုံစိုက်ရန် ခက်ခဲခြင်း။

၃။ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မူဝါဒများ (Organizational Policies)

 လျော်ကြေး မမျှတခြင်း (Unfair Compensation): မိမိရဲ့ လုပ်အားနဲ့ စျေးကွက်ပေါက်ဈေးနဲ့ မကိုက်ညီသောသို့မဟုတ် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့် မမျှတသော လစာ သို့မဟုတ် ခံစားခွင့်များ ရရှိခြင်း။
 ကြီးပွားတိုးတက်မှု ကင်းမဲ့ခြင်း (Lack of Growth): ရာထူးတိုးဖို့ ဒါမှမဟုတ် ကျွမ်းကျင်မှု မြှင့်တင်ဖို့အခွင့်အလမ်းမရှိခြင်း သို့မဟုတ် လမ်းကြောင်း မရှင်းလင်းခြင်း။
 မပြောင်းလဲနိုင်သော အလုပ်ချိန် (Rigid Hours): အလုပ်နှင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ဘဝဟန်ချက်ညီစေရန်အတွက် ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိမှု (Flexibility) လုံးဝ မရှိခြင်း။

၄။ ဘဝအခြေအနေများ (Life Circumstances)

 ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ဖိအားများ: အိမ်မှာရှိတဲ့ မိသားစုပြဿနာများ၊ ငွေကြေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများသို့မဟုတ် ကျန်းမာရေး ပြဿနာများဟာ လုပ်ငန်းခွင်ထဲအထိ သယ်ဆောင်လာတဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုများဖြစ်ပါတယ်။စီမံခန့်ခွဲသူများနှင့် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးသူများအတွက် အရေးပါပုံဝန်ထမ်းနှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးခြင်း (Counselling) မှာ ဒီအပြင်ပိုင်း ရင်းမြစ်တွေကို ဖော်ထုတ်ခြင်းဟာအရေးကြီးပါတယ်။
 ဝန်ထမ်းထိန်းချုပ်နိုင်သည့်အရာများ: ဝန်ထမ်းတစ်ဦးချင်းစီဟာ အလုပ်ဝန်ပိမှုကို ကိုင်တွယ်ဖို့မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ငြင်းဆိုခြင်း (Assertiveness) ကို လေ့ကျင့်နိုင်ပါတယ်။
 အဖွဲ့အစည်းထိန်းချုပ်နိုင်သည့်အရာများ: အကယ်၍ စစ်တမ်းတွေက အဖွဲ့အစည်းတွင်း အခန်းကဏ္ဍမရှင်းလင်းမှု (Role Ambiguity) က အပြင်ပိုင်းဖိစီးမှုရဲ့ အဓိကရင်းမြစ်ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်၊ HR နဲ့စီမံခန့်ခွဲမှုက တာဝန်များကို ရှင်းလင်းစွာ သတ်မှတ်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် စစ်တမ်းကောက်ယူခြင်းနဲ့ နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးခြင်း (Counselling) တွေဟာ အတွင်းပိုင်းပြဿနာ (Perfectionism လိုမျိုး) ကို ဖြေရှင်းပေးရမှာလား၊ ဒါမှမဟုတ် အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြဿနာ (Work Overload လိုမျိုး) ကိုပြင်ပေးရမှာလားဆိုတာကို ခွဲခြားသိမြင်ဖို့ အထောက်အကူပြုပါတယ်။နာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုက ကိုယ် ခန္ဓာနဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ် ဘယ်လိုဆိုးကျိုးတွေ ပေးနိုင်လဲနာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှု (Chronic Stress) က ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ (Body) နဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး (Mental Health) အပေါ်မှာ ဆိုးရွားပြီး နက်နဲတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို ပေးနိုင်ပါတယ်။ အလုပ်ခွင် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးခြင်း(Counselling) မှာ ဒီဆိုးကျိုးတွေကို သိရှိနားလည်ခြင်းဟာ အရေးကြီးပြီး၊ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ပြဿနာ အရင်းအမြစ်ကိုဖော်ထုတ်ရာမှာ အထောက်အကူပြုပါတယ်။

၁။ ကိုယ်ခန္ဓာအပေါ် ဆိုးကျိုးများ (Physical Effects)

နာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုက ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ခုခံအားစနစ် (Immune System) နဲ့ အာရုံကြောစနစ် (Nervous System) ကိုအချိန်ကြာကြာ ဖိအားပေးထားတဲ့အတွက် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
 ကိုယ်ခံအား ကျဆင်းခြင်း (Weakened Immune System): စိတ်ဖိစီးမှု ဟော်မုန်းတွေမြင့်တက်နေခြင်းကြောင့် ကိုယ်ခံအားစနစ် အားနည်းလာပြီး မကြာခဏ ဖျားနာခြင်း၊ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေ ပိုမိုလွယ်ကူစွာ ခံစားရခြင်း။
 နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ ပြဿနာများ (Cardiovascular Issues): သွေးပေါင်ချိန် (Blood Pressure)မြင့်တက်ခြင်း၊ နှလုံးခုန်နှုန်း မူမမှန်ခြင်း၊ နာတာရှည် ရေရှည်မှာ နှလုံးရောဂါ ဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်တက်ခြင်း။
 အစာခြေစနစ် ပြဿနာများ (Digestive Problems): အစာအိမ် အက်ဆစ် (Acid) များပြားလာခြင်း၊အစာမကြေခြင်း၊ အူလမ်းကြောင်း ရောင်ရမ်းခြင်း (IBS) သို့မဟုတ် အစာအိမ်နာကျင်ခြင်းတို့ကိုခံစားရခြင်း။
 ခေါင်းကိုက်ခြင်းနှင့် ကြွက်သားတင်းမာခြင်း: မကြာခဏ ခေါင်းတခြမ်းကိုက်ခြင်း (Migraines)၊ လည်ပင်း၊ပခုံးနှင့် ခါးတို့တွင် ကြွက်သားများ အမြဲတမ်း တင်းမာနေခြင်း။
 အိပ်စက်မှု ပြဿနာများ (Sleep Disturbances): အိပ်မပျော်ခြင်း (Insomnia) သို့မဟုတ် အိပ်ရာဝင်ရန်ခက်ခဲခြင်း၊ အိပ်နေစဉ် စိုးရိမ်ပူပန်သော အတွေးများကြောင့် အိပ်ရေးမဝခြင်း။

၂။ စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ် ဆိုးကျိုးများ (Mental and Emotional Effects)

စိတ်ဖိစီးမှုက ဦးနှောက်ရဲ့ စိတ်ခံစားမှု ထိန်းချုပ်ရေးစင်တာ (Emotional Regulation Center) ကို ထိခိုက်စေပြီးအောက်ပါပြဿနာများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်-
 စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု (Anxiety and Depression): အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ရေရှည်စိုးရိမ်ပူပန်မှုရောဂါ (Generalized Anxiety Disorder) သို့မဟုတ် နာတာရှည် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု (Clinical Depression) သို့ ဦးတည်နိုင်ခြင်း။
 စိတ်တိုလွယ်ခြင်းနှင့် အမျက်ဒေါသ ထိန်းချုပ်ရန် ခက်ခဲခြင်း- သည်းခံနိုင်စွမ်း နည်းပါးလာပြီးအသေးအမွှားကိစ္စများတွင်ပင် စိတ်တိုဒေါသ ထွက်လွယ်ခြင်း။
 အာရုံစူးစိုက်မှု လျော့နည်းခြင်း (Impaired Concentration): အလုပ်တွင် အာရုံစူးစိုက်ရန် ခက်ခဲခြင်း၊ဆုံးဖြတ်ချက်များ မှားယွင်းလာခြင်း သို့မဟုတ် မှတ်ဉာဏ် အားနည်းလာခြင်း။
 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု (Burnout): အလုပ်ကို စိတ်ဝင်စားမှု လုံးဝမရှိတော့ခြင်း၊လုပ်ငန်းစွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းခြင်းနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပါ လုံးဝပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေခြင်း။
 အလွန်အကျွံ စွဲလမ်းမှုများ (Unhealthy Coping Mechanisms): စိတ်ဖိစီးမှုကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် အရက်၊ဆေးလိပ် သို့မဟုတ် မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲခြင်း၊ အလွန်အကျွံ စားသောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အလုပ်လုပ်ခြင်း (Workaholism) ၊လောင်းကစားဖက်ခြေလှမ်းခြင်း စတဲ့ အပြုအမူတွေဆီ ဦးတည်သွားခြင်း။

အချုပ်အားဖြင့်ဆိုရသော်-ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဟာ အမြဲတမ်း ခေါင်းကိုက်နေတယ် (သို့) အိပ်မပျော်ဘူးလို့ညည်းညူလာတဲ့အခါ ဒါဟာ ရိုးရိုး ကျန်းမာရေးပြဿနာ မဟုတ်ဘဲ၊ နာတာရှည် စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ အချက်ပေးမှု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဒီဆိုးကျိုးတွေက အလုပ်ခွင် စွမ်းဆောင်ရည် (Performance) ကို သိသိသာသာ ကျဆင်းစေပြီး ဝန်ထမ်းကျေနပ်မှုနဲ့ထွက်ခွာနှုန်း (Turnover) ကို တိုက်ရိုက်ထိခိုက်စေပါတယ်။ဒီအချက်တွေကို နားလည်ထားခြင်းအားဖြင့် ဝန်ထမ်းနှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးသူ (Counsellor /HR) ဟာ ဝန်ထမ်းရဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လက္ခဏာတွေကို စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး ကုသမှု လမ်းညွှန်ချက်တွေကို မှန်မှန်ကန်ကန်ပေးနိုင်မှာ
ဖြစ်ပါတယ်။

စိတ်ဖိစီးမှုပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်နေတဲ့ဝန်တစ်ဦးကို ဘယ်လိုကူညီပေးနိုင်မလဲ

စိတ်ဖိစီးမှု ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖြစ်နေတဲ့ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ကူညီပေးနိုင်ဖို့ဆိုတာ HR ဒါမှမဟုတ်စီမံခန့်ခွဲသူတစ်ဦးအနေနဲ့ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ တာဝန်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ အကူအညီပေးရာမှာ ချက်ချင်းတုံ့ပြန်မှု(Immediate Action)၊ နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးမှု (Counselling Support) နဲ့ ရေရှည် ဖြေရှင်းရေး (Long-term Solutions)
ဆိုပြီး အဆင့်သုံးဆင့်နဲ့ ချဉ်းကပ်နိုင်ပါတယ်။

၁။ ချက်ချင်း တုံ့ပြန်မှုနှင့် နားထောင်ပေးခြင်း (Immediate Action Listening)

ဝန်ထမ်းက စိတ်ဖိစီးမှု ပြင်းထန်နေပြီဆိုရင်၊ ပထမဆုံး လုပ်ရမယ့်အရာက လုံခြုံမှုရှိပြီး အကဲဖြတ်မှုမရှိတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု ဖန်တီးပေးဖို့ပါပဲ။
 လုံခြုံတဲ့ နေရာတစ်ခုပေးပါ (Provide a Safe Space): ဝန်ထမ်းကို အလုပ်ခွင်ရဲ့ ဆူညံသံတွေ၊အမြင်အာရုံတွေကနေ ခဏလောက် ခွာပြီး လျှို့ဝှက်တဲ့ နေရာတစ်ခုမှာ စကားပြောခွင့်ပေးပါ။
 နားထောင်ပေးပါ (Listen Empathetically): ဝန်ထမ်းပြောသမျှကို အကဲဖြတ်ခြင်းမရှိဘဲသေချာနားထောင်ပေးပါ။ စကားကြားဖြတ်ပြောတာ၊ အကြံဉာဏ်ပေးတာတွေ မလုပ်သေးဘဲ သူတို့ရဲ့ခံစားချက်တွေကို အပြည့်အဝ ဖော်ထုတ်ခွင့်ပေးပါ။
o ဥပမာ- ကျွန်တော်/ကျွန်မ နားလည်ပါတယ်။ ဒီလိုဖိအားတွေ ခံစားနေရတာကို ပြောပြပေးလို့ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
 ချက်ချင်း အနားယူခွင့် ပေးပါ (Offer a Break): ဝန်ထမ်းကို အလုပ်ကနေ နာရီအနည်းငယ် သို့မဟုတ်တစ်ရက်ပိတ်ရက် ယူပြီး အနားယူဖို့ တိုက်တွန်းပါ။ ပြင်းထန်တဲ့ ဖိစီးမှုအခြေအနေမှာ အနားယူခြင်းကအခြေအနေကို ပိုဆိုးမသွားအောင် တားဆီးပေးပါတယ်။
 အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်း လုပ်ခိုင်းပါ (Suggest Grounding Techniques): လွန်ကဲစွာ စိုးရိမ်စိတ် (Panic)ဝင်နေပါက၊ အသက်ပြင်းပြင်း ရှူသွင်း ရှူထုတ်ခြင်း ကဲ့သို့သော အခြေခံ နည်းလမ်းများဖြင့် စိတ်ကိုပြန်လည် တည်ငြိမ်စေရန် ကူညီပေးပါ။

၂။ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အထောက်အပံ့ပေးခြင်း (Professional Support)

HR သို့မဟုတ် စီမံခန့်ခွဲသူတွေဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ကိုယ်တိုင် ဖြေရှင်းပေးလို့ မရတဲ့အတွက်ပညာရှင်တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။
 နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးမှု အစီအစဉ် (EAP) သို့ လမ်းညွှန်ပါ: သင့်အဖွဲ့အစည်းမှာ ဝန်ထမ်း အကူအညီပေးရေးအစီအစဉ် (Employee Assistance Programme – EAP) ရှိတယ်ဆိုရင်၊ ဝန်ထမ်းကို လျှို့ဝှက်စွာပရော်ဖက်ရှင်နယ် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးသူ (Counsellor) တွေနဲ့ ချက်ချင်း ချိတ်ဆက်ပေးပါ။
 ဆရာဝန်နှင့် ပြသရန် တိုက်တွန်းပါ (Refer to Medical Help): အကယ်၍ စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာဆိုးကျိုးများ (ဥပမာ- ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ အမြဲတမ်း ခေါင်းကိုက်ခြင်း) သို့မဟုတ် စိတ်ကျရောဂါလက္ခဏာများ ပြသနေပါက ဆရာဝန် (သို့မဟုတ် စိတ်ကျန်းမာရေး အထူးကု) နှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးဖို့အားပေးပါ။
 ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် ခွင့်ရက်ပေးပါ (Flexible Leave): လိုအပ်ပါက ဝန်ထမ်းကို ကုသမှု ခံယူချိန် အတွင်းအလုပ်တက်စရာမလိုဘဲ အနားယူနိုင်ရန် ဆေးခွင့် သို့မဟုတ် အချိန်ပိုင်းအလုပ် ပြောင်းလုပ်ခွင့် စတဲ့ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိတဲ့ အစီအစဉ်များ ဖန်တီးပေးပါ။

၃။ အလုပ်ခွင် ဖိစီးမှု လျှော့ချခြင်း (Addressing Workplace Stressors)

ဝန်ထမ်းတစ်ဦး ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာတဲ့အခါ၊ ဖိစီးမှုရဲ့ အရင်းအမြစ်ကို ဖယ်ရှားပေးဖို့က အရေးကြီးပါတယ်။အကယ်၍ ပြဿနာဟာ အပြင်ပန်းရင်းမြစ်များ (External Sources) ကြောင့် ဖြစ်နေရင် အောက်ပါအတိုင်းဖြေရှင်းရပါမယ်။
 လုပ်ငန်းတာဝန်များ ပြန်လည် သုံးသပ်ခြင်း (Re-evaluate Workload): ဝန်ထမ်းရဲ့ အလုပ်ပမာဏ (Work Overload) ကို ယာယီ လျှော့ချပေးခြင်း သို့မဟုတ် အရေးမကြီးတဲ့ တာဝန်တွေကို အခြားသူများအားလွှဲပြောင်းပေးခြင်း။
 ဦးစားပေးကိစ္စများ ရှင်းလင်းပေးခြင်း (Clarify Priorities): ဝန်ထမ်းရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ မရှင်းလင်းမှု (Role Ambiguity) ကို လျှော့ချရန်အတွက် ၎င်းတို့၏ အရေးအကြီးဆုံး တာဝန် (Top Priorities) တွေကိုစီမံခန့်ခွဲသူနဲ့အတူ ပြန်လည် သတ်မှတ်ပေးခြင်း။
 ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပြင်ဆင်ပေးခြင်း: ဖိစီးမှုရဲ့ အရင်းအမြစ်က ဆိုးရွားသော လုပ်ငန်းခွင် ဆက်ဆံရေးဖြစ်နေပါက၊ ကြားဝင်ဖြန်ဖြေပေးခြင်း သို့မဟုတ် အဖွဲ့တွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ယဉ်ကျေးမှုကိုပြန်လည်တည်ဆောက်ပေးခြင်း။
 ရေရှည်အတွက် စီမံကိန်း (Long-term Plan): ဝန်ထမ်းနဲ့အတူ စိတ်ဖိစီးမှု စီမံခန့်ခွဲရေး နည်းဗျူဟာများ(ဥပမာ- Charlesworth ရဲ့ စာအုပ်ပါ အသက်ရှူ လေ့ကျင့်ခန်းများ) ကို ပုံမှန် လေ့ကျင့်နိုင်ရန် လိုအပ်ပါကအတူတကွ အစီအစဉ်ဆွဲပေးခြင်း။

အဓိကအချက်ကတော့ စိတ်ဖိစီးမှုပြင်းထန်တဲ့ ဝန်ထမ်းဟာ ကျန်းမာရေးပြဿနာရှိနေသူ ဖြစ်ပြီး၊ သူတို့ကိုပရော်ဖက်ရှင်နယ်ဆန်စွာနှင့် စာနာစိတ်အပြည့်ဖြင့် ကိုင် တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။စိတ်ဖိစီးမှုဖြစ်နေတဲ့ဝန်ထမ်းကြောင့် အလုပ်ခွင်အတွင်းထိခိုက်နစ်နာမှုတွေက ဘာတွေလဲစိတ်ဖိစီးမှု ပြင်းထန်နေတဲ့ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကြောင့် အဲဒီဝန်ထမ်းတစ်ဦးတည်းသာမကဘဲ အလုပ်ခွင်တစ်ခုလုံးပါထိခိုက်နစ်နာမှုတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ဒီဆိုးကျိုးတွေဟာ အဖွဲ့အစည်းအတွက် ငွေကြေးအရရော၊
လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုအရရော ကြီးမားတဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။စိတ်ဖိစီးမှုရှိတဲ့ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကြောင့် အလုပ်ခွင်အတွင်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ အဓိက ထိခိုက်နစ်နာမှုတွေကိုအောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်-

၁။ လုပ်ငန်း စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် ထုတ်လုပ်မှု (Performance and Productivity)

 စွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းခြင်း (Decreased Performance): စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ဝန်ထမ်းဟာအာရုံစူးစိုက်နိုင်စွမ်း လျော့နည်းလာပြီး အလုပ်တွေကို အမှားများများဖြင့်သာ ပြီးမြောက်စေနိုင်ပါတယ်။ဒါ့အပြင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့ ခက်ခဲတာ၊ အချိန်ဆွဲတာတွေကြောင့်လည်း လုပ်ငန်းပြီးမြောက်မှု
နှောင့်နှေးပါတယ်။
 အရည်အသွေး နိမ့်ကျခြင်း (Lower Quality of Work): စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် အလျင်စလိုလုပ်ဆောင်ရခြင်း၊အမှားအယွင်းများကို သေချာမစစ်ဆေးနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် လုပ်ငန်းထုတ်ကုန် (Output) ရဲ့ အရည်အသွေးသိသိသာသာ ကျဆင်းသွားပါတယ်။
 အချိန်ဖြုန်းတီးမှု (Presenteeism): ဝန်ထမ်းက ရုံးကို ရောက်နေပေမယ့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအားဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်စွမ်း မရှိတော့ဘဲ အချိန်ကုန်နေရခြင်း။ ဒီလိုအခြေအနေကအလုပ်ပျက်ကွက်ခြင်း (Absenteeism) ထက် ပိုပြီး ဆုံးရှုံးမှု ကြီးမားနိုင်ပါတယ်။

၂။ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာနှင့် ငွေကြေးဆိုင်ရာ ဆုံးရှုံးမှုများ (Organizational and Financial Loss)

 အလုပ်ပျက်ကွက်ခြင်း (Absenteeism): စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာများ (ဥပမာ-မကြာခဏ ဖျားနာခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ စိတ်ကျန်းမာရေးအားနည်းခြင်း) ကြောင့် ဝန်ထမ်းဟာအလုပ်ပိတ်ရက် ပိုယူလာခြင်း။
 ဝန်ထမ်း ထွက်ခွာနှုန်း မြင့်တက်ခြင်း (High Turnover): စိတ်ဖိစီးမှုကို မခံနိုင်တော့တဲ့အခါ ဝန်ထမ်းဟာနောက်ထပ် အလုပ်တစ်ခုကို ရှာဖွေပြီး ထွက်ခွာသွားခြင်း။ ဒါကြောင့် ဝန်ထမ်းအသစ်ရှာဖွေခ၊သင်တန်းပေးခ နဲ့ အလုပ်နေရာ လစ်ဟာမှု ကြောင့် ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
 ကျန်းမာရေး စရိတ်များ တိုးလာခြင်း: စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နာတာရှည် ရောဂါဝေဒနာတွေ(ဥပမာ- နှလုံး၊ အစာအိမ်) ကုသမှုအတွက် အာမခံစရိတ် (သို့မဟုတ် ကုမ္ပဏီကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစရိတ်) များ ပိုမိုမြင့်တက်လာခြင်း။

၃။ လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှု ထိခိုက်မှု (Damage to Workplace Culture)

 အသင်းအဖွဲ့ ဆက်ဆံရေး ပျက်ပြားခြင်း: စိတ်ဖိစီးမှု များပြားတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေဟာ စိတ်တိုလွယ်ခြင်း၊ရန်လိုခြင်း (သို့မဟုတ်) အထီးကျန်နေတတ်ခြင်းကြောင့် အခြား လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးပျက်ယွင်းစေခြင်း။
 စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု ပျံ့နှံ့ခြင်း (Contagion of Low Morale): ဖိစီးမှုများတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အဆိုးမြင်စိတ်နဲ့ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု တွေဟာ အသင်းအဖွဲ့အတွင်း ပျံ့နှံ့သွားပြီး အလုပ်ခွင်ရဲ့ အလုံးစုံ စိတ်ဓာတ် (Morale) ကိုကျဆင်းစေခြင်း။
 လုပ်ငန်းခွင် အငြင်းပွားမှုများ တိုးလာခြင်း: စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် သည်းခံနိုင်စွမ်း လျော့ကျသွားပြီးလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအကြား ပဋိပက္ခ (Conflict) သို့မဟုတ် တိုင်ကြားမှု များ ပိုမို ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း။စိတ်ဖိစီးမှုဟာ ဝန်ထမ်းရဲ့ ကျန်းမာရေးကိုသာမက အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေနဲ့ လူမှုပတ်ဝန်းကျင် ကိုပါကြီးကြီးမားမား ထိခိုက်စေနိုင်တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတစ်ခုလို ဖြစ်နေပါတယ်။ဝန်ထမ်းတွေ စိတ်ဖိစီးမှုကင်းဝေးအောင် ဘယ်လို အလုပ်ခွင်မျိုးဖြစ်သင့်ပါသလဲဝန်ထမ်းတွေ စိတ်ဖိစီးမှု ကင်းဝေးပြီး စိတ်ကျန်းမာရေး ကောင်းမွန်စွာ လုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ အလုပ်ခွင် (Stress-Free Workplace) တစ်ခု ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာ အစီအစဉ် (Program)၊ မူဝါဒ (Policy) နဲ့ ယဉ်ကျေးမှု (Culture)သုံးမျိုးပေါင်းစပ်ပြီး တည်ဆောက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အဓိကအားဖြင့် ဝန်ထမ်းတွေ ဖိစီးမှု ကင်းဝေးစေမယ့် အလုပ်ခွင်ရဲ့ အင်္ဂါရပ် (၅) ရပ်ကို အောက်မှာဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်-

၁။ မျှတသော အလုပ်ဝန်နှင့် ရှင်းလင်းသော အခန်းကဏ္ဍ (Balanced Workload and Clarity)

ဝန်ထမ်းတစ်ဦး ဖိစီးမှုကင်းဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ တာဝန်တွေကို လက်တွေ့ကျကျ စီမံခန့်ခွဲနိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
 လုပ်ငန်းဝန်ကို လက်တွေ့ကျကျ သတ်မှတ်ခြင်း: စီမံခန့်ခွဲသူတွေက ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်း(Capacity) ကို စဉ်းစားပြီး လုပ်ငန်းတာဝန်တွေကို အလွန် အကျွံ မပေးအပ်ခြင်း။ မပြီးနိုင်မစီးနိုင်တဲ့အလုပ်တွေပုံပေးခြင်းကို ရှောင်ရှားသင့်ပါတယ်။
 ရှင်းလင်းသော မျှော်မှန်းချက်များ: ဝန်ထမ်းရဲ့ တာဝန်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် ဦးစားပေးလုပ်ငန်းများ (Priorities)ကို ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ သတ်မှတ်ပေးခြင်း။ ကျွန်တော့်အလုပ်က ဘာလဲဆိုတဲ့ မရှင်းလင်းမှုကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ဖိစီးမှုကို ဖယ်ရှားခြင်း။
 ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် (Autonomy): ဝန်ထမ်းတွေကို သူတို့ရဲ့ အလုပ်တွေကိုဘယ်လိုလုပ်ဆောင်မလဲဆိုတာ ကိုယ်တိုင် ဆုံးဖြတ်ခွင့် ပေးခြင်း။ အသေးစိတ်အထိ
ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း (Micromanagement) ကို ရှောင်ရှားခြင်း။

၂။ ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ်ရှိသော အလုပ်ပုံစံ (Flexible Work Arrangements)

ဝန်ထမ်းတွေကို အလုပ်နှင့် ကိုယ်ပိုင်ဘဝ ဟန်ချက်ညီစေဖို့ ပံ့ပိုးပေးခြင်းဟာ စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချရာမှာအဓိကကျပါတယ်။
 အချိန်ပိုင်း ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် (Flexible Hours): အလုပ်စချိန်၊ ဆင်းချိန်ကို လိုအပ်သလိုအတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ချိန်ညှိခွင့်ပေးခြင်း။ (ဥပမာ- မိသားစု ကိစ္စများအတွက်)
 နေရာပိုင်း ပြောင်းလွယ်ပြင်လွယ် (Remote/Hybrid Work): အိမ်မှ အလုပ်လုပ်ခွင့် သို့မဟုတ် အဝေးမှအလုပ်လုပ်ခွင့် (Remote Work) အစီအစဉ်များ ဖန်တီးပေးခြင်းဖြင့် သွားလာရသော ဖိစီးမှုများကိုလျှော့ချပေးခြင်း။
 အချိန်ယူ အနားယူခြင်းကို အားပေးခြင်း: ဝန်ထမ်းတွေ အားလပ်ရက် ခွင့် (Vacation Leave) ယူဖို့ကိုအားပေးခြင်း၊ စိတ်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု (Burnout) မဖြစ်အောင် တိုက်တွန်းခြင်း။

၃။ အပြုသဘောဆောင်သော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ပံ့ပိုးမှု (Positive Culture and Support)

လူမှုပတ်ဝန်းကျင်ကနေ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကို လျှော့ချဖို့အတွက် အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကိုအာရုံစိုက်ရပါမယ်။
 စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုံခြုံမှု (Psychological Safety): ဝန်ထမ်းတွေ ဝေဖန်ခံရမှာကို မကြောက်ဘဲမေးခွန်းထုတ်နိုင်တဲ့၊ အမှားလုပ်မိရင် လေ့လာသင်ယူနိုင်တဲ့၊ သူတို့ရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေကိုပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောပြနိုင်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် ဖန်တီးပေးခြင်း။
 အသိအမှတ်ပြုမှု (Recognition): ကြိုးစားအားထုတ်မှုနှင့် အောင်မြင်မှုများကို ပုံမှန်ချီးကျူးအသိအမှတ်ပြု ပေးခြင်းဖြင့် ဝန်ထမ်းကို တန်ဖိုးထားကြောင်း ပြသခြင်း။
 လူမှုဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်ခြင်း: လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့် အကြီးအကဲများအကြား လေးစားမှုနှင့်ယုံကြည်မှု ရှိသော ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်ရန် အားပေးခြင်း။

၄။ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များ (Mental Health Programs)

ဖိစီးမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါ ဖြေရှင်းပေးနိုင်မယ့် အထောက်အကူပြု ကိရိယာတွေ ရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
 ဝန်ထမ်း အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ် (EAP): ဝန်ထမ်းတွေကို လျှို့ဝှက်စွာ စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင်များနှင့် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးခွင့် (Counselling) ရရှိစေရန် စီစဉ်ပေးခြင်း။
 ဖိစီးမှု လျှော့ချရေး သင်တန်းများ: ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ခံနိုင်ရည် (Resilience) ကို မြှင့်တင်ပေးမယ့်သင်တန်းများ (ဥပမာ- Mindfulness လေ့ကျင့်ခန်း၊ အချိန်စီမံခန့်ခွဲမှု) ကို ပေးအပ်ခြင်း။
 စိတ်ကျန်းမာရေး ထောက်ပံ့မှု: စိတ်ဖိစီးမှုကြောင့် အနားယူရန် လိုအပ်ပါက ကျန်းမာရေး ခွင့်ရက်ယူခြင်းကို အပြည့်အဝ ထောက်ခံအားပေးခြင်း။

၅။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်တောင့်သက်သာရှိမှု (Physical Comfort)

ပတ်ဝန်းကျင်ကောင်းကလည်း စိတ်ဖိစီးမှုကို သွယ်ဝိုက်သောအားဖြင့် လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။
 သက်တောင့်သက်သာရှိသော လုပ်ငန်းခွင်: ကျန်းမာရေးနှင့် ကိုက်ညီသော (Ergonomic) စားပွဲနှင့်ကုလားထိုင်များ၊ သင့်လျော်သော အလင်းရောင် နှင့် သန့်ရှင်းသော ပတ်ဝန်းကျင်။
 ဆူညံသံ ထိန်းချုပ်မှု: အာရုံစူးစိုက်မှု လိုအပ်သော အလုပ်များအတွက် ဆူညံမှုနည်းသော နေရာများ (Quiet Zones) ကို ဖန်တီးပေးခြင်း။အချုပ်အားဖြင့် ဝန်ထမ်းတွေ စိတ်ဖိစီးမှု ကင်းဝေးစေမယ့် အလုပ်ခွင်ဟာ ဝန်ထမ်းတွေကို တန်ဖိုးထားတဲ့၊နားလည်ပေးတဲ့၊ သူတို့ရဲ့ လူသားဘဝကို လေးစားတဲ့ နေရာတစ်ခု ဖြစ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

မင်းနိုင်

zawgyi

ကြၽန္ေတာ္တို႔ အိပ္ခ်္အာသမားေတြမွာ အိပ္ခ်္အာလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြထဲမွာ တြဲဖက္ပါဝင္ေနတဲ့ဝန္ထမ္းမ်ားရဲ႕စိတ္က်န္းမာေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္းဟာလည္း
အလြန္အေရးႀကီးတဲ့လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္က်န္းမာတဲ့သူဟာ ကိုယ္က်န္းမာသလိုကိုယ္က်န္းမာတဲ့သူဟာလည္း စိတ္က်န္းမာၾကပါတယ္။ ဝန္ထမ္းတို႔ရဲ႕စိတ္က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္စိတ္ပညာဟာ အိပ္ခ်္အာတို႔နားလည္တတ္ကြၽမ္းရမယ့္ပညာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ဒီတစ္ပတ္အထူးျပဳေျပာခ်င္တာကေတာ့ အလုပ္ခြင္အတြင္းက စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားကို ကူညီေျဖရွင္းျခင္းျဖစ္ပါတယ္။စိတ္ဖိစီးမႈစီမံခန႔္ခြဲမႈ (Stress Management) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Edward A. Charlesworth နဲ႔ Ronald G. Nathan ရဲ႕စာအုပ္ကို ေအအိုင္အကူအညီနဲ႔ဖတ္ၾကည့္မိတယ္။ကိုယ့္လူေတြ သိနားလည္ထားသင့္တဲ့အရာေတြ အမ်ားႀကီးပါလို႔သိခ်င္ေလမလားဆိုၿပီး ဒီစာကိုေရးျခင္းျဖစ္တယ္။

ဒီစာအုပ္ျဖစ္တဲ့ Stress Management: A Comprehensive Guide to Wellness က စိတ္ဖိစီးမႈကို က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ခ်ဥ္းကပ္ထားၿပီး၊ ဝန္ထမ္းႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးျခင္း (Employee Counselling) ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ငန္းခြင္စိတ္က်န္းမာေရး အစီအစဥ္ေတြအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ေကာင္းတစ္ခုကို ေပးႏိုင္ပါတယ္။
Stress Management: A Comprehensive Guide to Wellness စာအုပ္၏ အႏွစ္သာရဒီစာအုပ္ဟာ စိတ္ဖိစီးမႈကို သီအိုရီပိုင္းေရာ၊ လက္ေတြ႕က်တဲ့ နည္းလမ္းေတြပါ ေပါင္းစပ္ၿပီး တင္ျပထားပါတယ္။စိတ္ဖိစီးမႈကို စီမံခန႔္ခြဲတဲ့ နည္းလမ္းေတြဟာ ဘဝရဲ႕ က႑စုံ (ကိုယ္ခႏၶာ၊ စိတ္၊ အျပဳအမူ) ကို ၿခဳံငုံမိေနဖို႔လိုတယ္ဆိုတာကို အ ေလးထားပါတယ္။

၁။ စိတ္ဖိစီးမႈကို နားလည္ျခင္း (Understanding Stress)

 စိတ္ဖိစီးမႈ၏ ရင္းျမစ္မ်ား: စာအုပ္က စိတ္ဖိစီးမႈကို ျဖစ္ေစတဲ့ အတြင္းပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား (ဥပမာ-ၿပီးျပည့္စုံမႈကို လိုလားျခင္း၊ အဆိုးျမင္စိတ္) နဲ႔ အျပင္ပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား (ဥပမာ- အလုပ္၊ ဆက္ဆံေရး၊ပတ္ဝန္းက်င္) တို႔ကို ခြဲျခားျပထားပါတယ္။ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးရဲ႕ ျပႆနာက ဘယ္ကစလဲဆိုတာကိုခြဲျခားႏိုင္ဖို႔ ဒါက အေရးႀကီးပါတယ္။
 စိတ္ဖိစီးမႈ၏ သက္ေရာက္မႈ: နာတာရွည္ စိတ္ဖိစီးမႈက ကိုယ္ခႏၶာနဲ႔ စိတ္က်န္းမာေရးအေပၚဘယ္လိုဆိုးက်ိဳးေတြ ေပးႏိုင္လဲဆိုတာကို ရွင္းျပထားပါတယ္။

၂။ ကိုယ္ခႏၶာကို အသုံးျပဳ၍ ေျဖရွင္းျခင္း (Body-Focused Techniques)

ဒီအပိုင္းက စိတ္ဖိစီးမႈကို ကိုယ္ခႏၶာကတစ္ဆင့္ ေလွ်ာ့ခ်တဲ့ လက္ေတြ႕က်တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို ေပးပါတယ္။ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူေတြဟာ ဝန္ထမ္းေတြကို ဒီနည္းလမ္းေတြ ေလ့က်င့္ဖို႔ တိုက္တြန္းႏိုင္ပါတယ္။
 ႂကြက္သား ေျဖေလ်ာ့ျခင္း (Progressive Muscle Relaxation – PMR): ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္ပိုင္းတစ္ခုခ်င္းစီကိုတင္းက်ပ္ၿပီး ျပန္ေျဖေလ်ာ့ျခင္းျဖင့္ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်တဲ့ နည္းလမ္း။
 အသက္ရႉ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား (Breathing Exercises): အာ႐ုံစူးစိုက္မႈရွိတဲ့ အသက္ရႉျခင္း (Mindful Breathing) က စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တည္ၿငိမ္မႈကို ဘယ္လို ျပန္လည္ရရွိေစႏိုင္သလဲဆိုတာကိုရွင္းျပထားပါတယ္။

၃။ သိျမင္မႈဆိုင္ရာ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ျခင္း (Cognitive Restructuring)

စိတ္ဖိစီးမႈရဲ႕ အႀကီးမားဆုံး အရင္းအျမစ္က ျဖစ္ရပ္ကိုယ္တိုင္ထက္ အဲဒီျဖစ္ရပ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘယ္လိုျမင္လဲဆိုတဲ့ စိတ္ခံစားမႈ က ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔ ဒီစာအုပ္က ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒါဟာ Cognitive Behavioral Therapy (CBT) ရဲ႕ အေျခခံမူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
 အႏုတ္လကၡဏာ အေတြးမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္း: အျဖစ္မွန္နဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့၊ ဒါေပမဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈကိုျဖစ္ေစတဲ့ အဆိုးျမင္အေတြးမ်ား (ဥပမာ- ငါလုပ္သမွ် အရာရာတိုင္း မေအာင္ျမင္ဘူး) ကိုဘယ္လိုေဖာ္ထုတ္မလဲဆိုတဲ့ နည္းလမ္း။
 အေတြးမ်ားကို စိန္ေခၚျခင္းႏွင့္ ေျပာင္းလဲျခင္း: အဲဒီအႏုတ္လကၡဏာ အေတြးေတြကို ပိုၿပီးလက္ေတြ႕က်တဲ့၊ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ အစားထိုးဖို႔ နည္းလမ္းေတြကိုေလ့က်င့္ေပးထားပါတယ္။

၄။ အျပဳအမူဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား (Behavioral Strategies)

ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ေန႔စဥ္လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ (Routine) နဲ႔ အခ်ိန္စီမံခန႔္ခြဲမႈ (Time Management) ကို ေျပာင္းလဲျခင္းျဖင့္စိတ္ဖိစီးမႈကို ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မလဲဆိုတာကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
 အခ်ိန္စီမံခန႔္ခြဲမႈ (Time Management): အေရးႀကီးဆုံးအလုပ္ေတြကို ဦးစားေပးျခင္း၊ မလုပ္မျဖစ္ ဆိုတဲ့စိတ္ဖိစီးမႈကို ေရွာင္ရွားျခင္း။
 အျခားသူမ်ားအား ျငင္းဆိုျခင္း (Assertiveness): ကိုယ့္ရဲ႕ ကန႔္သတ္ခ်က္ (boundaries) ေတြကိုသတ္မွတ္ဖို႔၊ မလုပ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာရဲတဲ့ သတၱိကို ဘယ္လို တည္ ေဆာက္ရမလဲဆိုတဲ့အေၾကာင္းအရာမ်ား ပါဝင္ပါတယ္။ဝန္ထမ္းႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးျခင္း (Counselling) အတြက္ အသုံးဝင္ပုံ
 Stress Management စာအုပ္ပါ နည္းလမ္းေတြဟာ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးခ်င္းစီကို ကိုယ့္ျပႆနာကိုကိုယ္တိုင္ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ ကိရိယာေတြ (tools) ကို ေပးအပ္ႏိုင္ပါတယ္။
 ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူ (Counsellor) ေတြအေနနဲ႔ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး Workshop ေတြ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ဖို႔ဒီစာအုပ္ထဲက ေလ့က်င့္ခန္းေတြ (Exercises) ကို တိုက္႐ိုက္ယူသုံးႏိုင္ပါတယ္။

ဝန္ထမ္းတစ္ဦးအတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈကိုျဖစ္ေစတဲ့အတြင္းပိုင္းအရင္းအျမစ္မ်ား

ဝန္ထမ္းတစ္ဦးအတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈကို ျဖစ္ေစတဲ့ အတြင္းပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား (Internal Sources of Stress) ဆိုတာဟာျပင္ပက ျဖစ္ရပ္ေတြေၾကာင့္မဟုတ္ဘဲ သူတို႔ရဲ႕ အေတြးအေခၚပုံစံ၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးနဲ႔ အမူအက်င့္ေတြကေနျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဖိစီးမႈေတြကို ဆိုလိုပါတယ္။ Stress Management စာအုပ္ရဲ႕ အယူအဆေတြနဲ႔အညီ၊ အေတြ႕ရအမ်ားဆုံး အတြင္းပိုင္း စိတ္ဖိစီးမႈ ရင္းျမစ္ေတြကိုေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

ဝန္ထမ္းတစ္ဦးအတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈ၏ အတြင္းပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား

၁။ ၿပီးျပည့္စုံမႈကို လိုလားျခင္း (Perfectionism)

 ေဖာ္ျပခ်က္: ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျမင့္မားတဲ့ စံႏႈန္းေတြ သတ္မွတ္ထားၿပီး အမွားလုပ္မိမွာကို အလြန္အမင္းေၾကာက္႐ြံ႕ ေနျခင္း။ အလုပ္တိုင္းဟာ အျပစ္ကင္းစင္မွသာ လက္ခံႏိုင္မယ္လို႔ ယုံၾကည္ထားျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: အလုပ္တစ္ခုကို အခ်ိန္မီ မၿပီးစီးႏိုင္ဘဲ အေသးစိတ္ကိုပဲ ထပ္ခါတလဲလဲ စစ္ေဆးေနရျခင္း၊အမွားေသးေသးေလးတစ္ခုေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားျပားသြားျခင္း။

၂။ အဆိုးျမင္ဝါဒႏွင့္ ကပ္ဆိုးျဖစ္ေအာင္ ေတြးျခင္း (Pessimism and Catastrophizing)

 ေဖာ္ျပခ်က္: ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အေျခအေနတိုင္းကို အဆိုးျမင္တဲ့ရႈေထာင့္ ကေနပဲ ၾကည့္တတ္ျခင္း။ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ အေသးအမႊားျပႆနာေလးကိုေတာင္ ႀကီးမားတဲ့ကပ္ဆိုးႀကီးလို သေဘာထားၿပီးေတြးပူေနျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: အလုပ္တစ္ခု စမလုပ္ရေသးခင္မွာပဲ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူး လို႔ စိတ္ဒုကၡ ေရာက္ေနျခင္း၊အဆိုးဆုံးကိုသာ ေမွ်ာ္လင့္ေနျခင္း။

၃။ မတရားတဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေဝဖန္မႈ (Unfair Self-Criticism)

 ေဖာ္ျပခ်က္: ကိုယ့္ကိုယ္ကို အဆက္မျပတ္ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းေနျခင္း။ အမွားလုပ္မိရင္ ျပင္ပအေျခအေနဒါမွမဟုတ္ အျခားသူေတြကို အျပစ္မတင္ဘဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုပဲ အျပစ္ပုံခ် ေနျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: အတြင္းစိတ္က အၿမဲတမ္းမင္းမေတာ္ဘူး လို႔ ေဝဖန္ေနတာေၾကာင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း။

၄။ အခ်ိန္စီမံခန႔္ခြဲမႈ အားနည္းျခင္း (Poor Time Management and Disorganization)

 ေဖာ္ျပခ်က္: လုပ္ငန္းေတြကို ဦးစားေပးခြဲျခားၿပီး အခ်ိန္ဇယားဆြဲဖို႔ ခက္ခဲျခင္း။ အလုပ္ကိုေနာက္ဆုတ္ဆြဲထားတတ္ျခင္း (Procrastination) ေၾကာင့္ အခ်ိန္နီးမွ ဖိအားမ်ားစြာ ခံစားရျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: အၿမဲတမ္း ေနာက္က်ၿပီး ေျပးလႊားေနရတယ္ လို႔ ခံစားရျခင္း၊ အေရးႀကီးတဲ့ အလုပ္ေတြကိုစိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ အလ်င္စလို ၿပီးေအာင္ လုပ္ရျခင္း။

၅။ မဟုတ္ဘူး/မလုပ္ႏိုင္ဘူးဟု မေျပာရဲျခင္း (Inability to Say No/ Lack of Assertiveness)

 ေဖာ္ျပခ်က္: အျခားသူေတြရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈေတြကို ျငင္းဆန္ဖို႔ ခက္ခဲ ေနျခင္း။ ကိုယ့္ရဲ႕ တာဝန္ဝတၱရားေတြမ်ားျပားေနရင္ေတာင္ အျခားသူေတြရဲ႕ အလုပ္ေတြကိုပါ လက္ခံလုပ္ေပးေနျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: ကိုယ့္ရဲ႕ ကန႔္သတ္ခ်က္ (Boundaries) ေတြကို မသတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အလုပ္ဝန္ပိၿပီးကိုယ္ပိုင္ဘဝနဲ႔ အလုပ္ခ်ိန္ ဟန္ခ်က္ပ်က္ယြင္းျခင္း။

၆။ Type A ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး (Type A Personality Traits)

 ေဖာ္ျပခ်က္: အၿမဲတမ္း အလ်င္စလိုလုပ္ေနျခင္း၊ ၿပိဳင္ဆိုင္လိုစိတ္ ျပင္းျပျခင္း၊ စိတ္မရွည္ျခင္း ႏွင့္အခ်ိန္ကို အလြန္အမင္း အေလးထားျခင္း။
 ဖိစီးမႈ: ပတ္ဝန္းက်င္က ေႏွးေကြးေနတယ္လို႔ ထင္ရင္ စိတ္တိုလြယ္ျခင္း၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အနားယူဖို႔ခြင့္မျပဳဘဲ အၿမဲတမ္း အားထုတ္ေနရျခင္းေၾကာင့္ ပင္ပန္းႏြမ္း နယ္ျခင္း။ဝန္ထမ္းတစ္ဦးအတြက္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးျခင္း (Employee Counselling) ျပဳလုပ္တဲ့အခါ၊ ဒီအတြင္းပိုင္းရင္းျမစ္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၿပီး အေတြးပုံစံ (Cognitive) နဲ႔ အမူအက်င့္ (Behavioral) ေတြကို ေျပာင္းလဲေပးႏိုင္မယ့္နည္းလမ္းေတြက အလြန္အသုံးဝင္ပါတယ္။

စိတ္ဖိစီးမႈကိုျဖစ္ေစေသာ အျပင္ပိုင္းအရင္းအျမစ္မ်ား

ဝန္ထမ္းတစ္ဦးရဲ႕ စိတ္ဖိစီးမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အျပင္ပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား (External Sources of Stress) ကိုဆက္လက္ေဆြးေႏြးၾကည့္ရေအာင္။ဒီရင္းျမစ္ေတြဟာ ဝန္ထမ္းရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္၊ အလုပ္တာဝန္ေတြနဲ႔ အျခားလူေတြ ဆီကေန ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ဖိအားေတြျဖစ္ၿပီး၊ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္စြမ္းထက္ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ စီမံခန႔္ခြဲသူေတြရဲ႕ ျပင္ဆင္မႈေပၚပိုၿပီး မူတည္ေနပါတယ္။

ဝန္ထမ္းတစ္ဦးအတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈ၏ အျပင္ပိုင္း ရင္းျမစ္မ်ား

၁။ လုပ္ငန္းခြင္ႏွင့္ အလုပ္တာဝန္မ်ား (Job Demands and Workplace)

 ဝန္ပိျခင္း (Work Overload): ၿပီးစီးေအာင္လုပ္ဖို႔ အခ်ိန္အလုံအေလာက္ မရွိတဲ့အလုပ္ပမာဏမ်ားျပားျခင္း၊ အခ်ိန္ဇယားေတြက အရမ္း တင္းက်ပ္လြန္းေနျခင္း။ ဒါဟာ လုပ္ငန္းခြင္မွာအေတြ႕ရအမ်ားဆုံး စိတ္ဖိစီးမႈပါ။
 အခန္းက႑ မရွင္းလင္းျခင္း (Role Ambiguity): မိမိရဲ႕ တာဝန္နဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းမသိရွိရျခင္း။ ဘာလုပ္ရမလဲ၊ ဘယ္သူ႔ဆီမွာ တင္ျပရမလဲဆိုတာ မေသခ်ာျခင္းေၾကာင့္ဖိစီးမႈမ်ားလာျခင္း။
 ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ မရွိျခင္း (Lack of Control): မိမိရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံ၊ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မႈနဲ႔လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ေတြအေပၚ ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ (Autonomy) နည္းပါးျခင္း။
 စြမ္းေဆာင္ရည္ အဆက္မျပတ္ ဖိအားေပးျခင္း: ရည္မွန္းခ်က္ေတြက လက္ေတြ႕မက်ဘဲ အၿမဲတမ္းပိုမိုျမင့္မားတဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ကိုသာ ေတာင္းဆိုခံေနရျခင္း။

၂။ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဆက္ဆံေရး (Environment and Social Factors)

 ဆိုး႐ြားေသာ လုပ္ငန္းခြင္ ယဥ္ေက်းမႈ (Toxic Culture): ရန္လိုေသာ၊ အျပစ္ရွာတတ္ေသာ သို႔မဟုတ္ယုံၾကည္မႈ ကင္းမဲ့ေသာ လုပ္ငန္းခြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ ျဖစ္ေနျခင္း။ အႏိုင္က်င့္ခံရျခင္း (Bullying) သို႔မဟုတ္ခြဲျခားဆက္ဆံခံရျခင္း။
 မေကာင္းေသာ ဆက္ဆံေရး (Poor Relationships): အႀကီးအကဲမ်ား သို႔မဟုတ္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားႏွင့္ဆက္ဆံေရး တင္းမာေနျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ အားနည္းျခင္း။
 ဆူညံမႈႏွင့္ မသက္မသာျဖစ္မႈ: ႐ုံးခန္းရဲ႕ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္ (ဥပမာ- ဆူညံလြန္းျခင္း၊အလင္းေရာင္ မေကာင္းျခင္း၊ အပူခ်ိန္ အတက္အက်မ်ားျခင္း) ေၾကာင့္ အာ႐ုံစိုက္ရန္ ခက္ခဲျခင္း။

၃။ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ား (Organizational Policies)

 ေလ်ာ္ေၾကး မမွ်တျခင္း (Unfair Compensation): မိမိရဲ႕ လုပ္အားနဲ႔ ေစ်းကြက္ေပါက္ေဈးနဲ႔ မကိုက္ညီေသာသို႔မဟုတ္ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားႏွင့္ မမွ်တေသာ လစာ သို႔မဟုတ္ ခံစားခြင့္မ်ား ရရွိျခင္း။
 ႀကီးပြားတိုးတက္မႈ ကင္းမဲ့ျခင္း (Lack of Growth): ရာထူးတိုးဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ ကြၽမ္းက်င္မႈ ျမႇင့္တင္ဖို႔အခြင့္အလမ္းမရွိျခင္း သို႔မဟုတ္ လမ္းေၾကာင္း မရွင္းလင္းျခင္း။
 မေျပာင္းလဲႏိုင္ေသာ အလုပ္ခ်ိန္ (Rigid Hours): အလုပ္ႏွင့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ဘဝဟန္ခ်က္ညီေစရန္အတြက္ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိမႈ (Flexibility) လုံးဝ မရွိျခင္း။

၄။ ဘဝအေျခအေနမ်ား (Life Circumstances)

 ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ဖိအားမ်ား: အိမ္မွာရွိတဲ့ မိသားစုျပႆနာမ်ား၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားသို႔မဟုတ္ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ားဟာ လုပ္ငန္းခြင္ထဲအထိ သယ္ေဆာင္လာတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျဖစ္ပါတယ္။စီမံခန႔္ခြဲသူမ်ားႏွင့္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူမ်ားအတြက္ အေရးပါပုံဝန္ထမ္းႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္း (Counselling) မွာ ဒီအျပင္ပိုင္း ရင္းျမစ္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္းဟာအေရးႀကီးပါတယ္။
 ဝန္ထမ္းထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္အရာမ်ား: ဝန္ထမ္းတစ္ဦးခ်င္းစီဟာ အလုပ္ဝန္ပိမႈကို ကိုင္တြယ္ဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ျငင္းဆိုျခင္း (Assertiveness) ကို ေလ့က်င့္ႏိုင္ပါတယ္။
 အဖြဲ႕အစည္းထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္အရာမ်ား: အကယ္၍ စစ္တမ္းေတြက အဖြဲ႕အစည္းတြင္း အခန္းက႑မရွင္းလင္းမႈ (Role Ambiguity) က အျပင္ပိုင္းဖိစီးမႈရဲ႕ အဓိကရင္းျမစ္ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္၊ HR နဲ႔စီမံခန႔္ခြဲမႈက တာဝန္မ်ားကို ရွင္းလင္းစြာ သတ္မွတ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္းနဲ႔ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္း (Counselling) ေတြဟာ အတြင္းပိုင္းျပႆနာ (Perfectionism လိုမ်ိဳး) ကို ေျဖရွင္းေပးရမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျပႆနာ (Work Overload လိုမ်ိဳး) ကိုျပင္ေပးရမွာလားဆိုတာကို ခြဲျခားသိျမင္ဖို႔ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။နာတာရွည္ စိတ္ဖိစီးမႈက ကိုယ္ ခႏၶာနဲ႔ စိတ္က်န္းမာေရးအေပၚ ဘယ္လိုဆိုးက်ိဳးေတြ ေပးႏိုင္လဲနာတာရွည္ စိတ္ဖိစီးမႈ (Chronic Stress) က ဝန္ထမ္းတစ္ဦးရဲ႕ ကိုယ္ခႏၶာ (Body) နဲ႔ စိတ္က်န္းမာေရး (Mental Health) အေပၚမွာ ဆိုး႐ြားၿပီး နက္နဲတဲ့ သက္ေရာက္မႈေတြကို ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အလုပ္ခြင္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးေပးျခင္း(Counselling) မွာ ဒီဆိုးက်ိဳးေတြကို သိရွိနားလည္ျခင္းဟာ အေရးႀကီးၿပီး၊ ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ျပႆနာ အရင္းအျမစ္ကိုေဖာ္ထုတ္ရာမွာ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။

၁။ ကိုယ္ခႏၶာအေပၚ ဆိုးက်ိဳးမ်ား (Physical Effects)

နာတာရွည္ စိတ္ဖိစီးမႈက ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ (Immune System) နဲ႔ အာ႐ုံေၾကာစနစ္ (Nervous System) ကိုအခ်ိန္ၾကာၾကာ ဖိအားေပးထားတဲ့အတြက္ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။
 ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းျခင္း (Weakened Immune System): စိတ္ဖိစီးမႈ ေဟာ္မုန္းေတြျမင့္တက္ေနျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ အားနည္းလာၿပီး မၾကာခဏ ဖ်ားနာျခင္း၊ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈေတြ ပိုမိုလြယ္ကူစြာ ခံစားရျခင္း။
 ႏွလုံးေသြးေၾကာဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား (Cardiovascular Issues): ေသြးေပါင္ခ်ိန္ (Blood Pressure)ျမင့္တက္ျခင္း၊ ႏွလုံးခုန္ႏႈန္း မူမမွန္ျခင္း၊ နာတာရွည္ ေရရွည္မွာ ႏွလုံးေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ျမင့္တက္ျခင္း။
 အစာေျခစနစ္ ျပႆနာမ်ား (Digestive Problems): အစာအိမ္ အက္ဆစ္ (Acid) မ်ားျပားလာျခင္း၊အစာမေၾကျခင္း၊ အူလမ္းေၾကာင္း ေရာင္ရမ္းျခင္း (IBS) သို႔မဟုတ္ အစာအိမ္နာက်င္ျခင္းတို႔ကိုခံစားရျခင္း။
 ေခါင္းကိုက္ျခင္းႏွင့္ ႂကြက္သားတင္းမာျခင္း: မၾကာခဏ ေခါင္းတျခမ္းကိုက္ျခင္း (Migraines)၊ လည္ပင္း၊ပခုံးႏွင့္ ခါးတို႔တြင္ ႂကြက္သားမ်ား အၿမဲတမ္း တင္းမာေနျခင္း။
 အိပ္စက္မႈ ျပႆနာမ်ား (Sleep Disturbances): အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း (Insomnia) သို႔မဟုတ္ အိပ္ရာဝင္ရန္ခက္ခဲျခင္း၊ အိပ္ေနစဥ္ စိုးရိမ္ပူပန္ေသာ အေတြးမ်ားေၾကာင့္ အိပ္ေရးမဝျခင္း။

၂။ စိတ္က်န္းမာေရးအေပၚ ဆိုးက်ိဳးမ်ား (Mental and Emotional Effects)

စိတ္ဖိစီးမႈက ဦးေႏွာက္ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးစင္တာ (Emotional Regulation Center) ကို ထိခိုက္ေစၿပီးေအာက္ပါျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္-
 စိုးရိမ္ပူပန္မႈႏွင့္ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈ (Anxiety and Depression): အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ေရရွည္စိုးရိမ္ပူပန္မႈေရာဂါ (Generalized Anxiety Disorder) သို႔မဟုတ္ နာတာရွည္ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈ (Clinical Depression) သို႔ ဦးတည္ႏိုင္ျခင္း။
 စိတ္တိုလြယ္ျခင္းႏွင့္ အမ်က္ေဒါသ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ခက္ခဲျခင္း- သည္းခံႏိုင္စြမ္း နည္းပါးလာၿပီးအေသးအမႊားကိစၥမ်ားတြင္ပင္ စိတ္တိုေဒါသ ထြက္လြယ္ျခင္း။
 အာ႐ုံစူးစိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းျခင္း (Impaired Concentration): အလုပ္တြင္ အာ႐ုံစူးစိုက္ရန္ ခက္ခဲျခင္း၊ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား မွားယြင္းလာျခင္း သို႔မဟုတ္ မွတ္ဉာဏ္ အားနည္းလာျခင္း။
 စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈ (Burnout): အလုပ္ကို စိတ္ဝင္စားမႈ လုံးဝမရွိေတာ့ျခင္း၊လုပ္ငန္းစြမ္းေဆာင္ရည္ က်ဆင္းျခင္းႏွင့္ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပါ လုံးဝပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္း။
 အလြန္အကြၽံ စြဲလမ္းမႈမ်ား (Unhealthy Coping Mechanisms): စိတ္ဖိစီးမႈကို ေျဖရွင္းရန္အတြက္ အရက္၊ေဆးလိပ္ သို႔မဟုတ္ မူးယစ္ေဆးဝါး သုံးစြဲျခင္း၊ အလြန္အကြၽံ စားေသာက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အလုပ္လုပ္ျခင္း (Workaholism) ၊ေလာင္းကစားဖက္ေျခလွမ္းျခင္း စတဲ့ အျပဳအမူေတြဆီ ဦးတည္သြားျခင္း။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရေသာ္-ဝန္ထမ္းတစ္ဦးဟာ အၿမဲတမ္း ေခါင္းကိုက္ေနတယ္ (သို႔) အိပ္မေပ်ာ္ဘူးလို႔ညည္းညဴလာတဲ့အခါ ဒါဟာ ႐ိုး႐ိုး က်န္းမာေရးျပႆနာ မဟုတ္ဘဲ၊ နာတာရွည္ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ကိုယ္ခႏၶာရဲ႕ အခ်က္ေပးမႈ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ဒီဆိုးက်ိဳးေတြက အလုပ္ခြင္ စြမ္းေဆာင္ရည္ (Performance) ကို သိသိသာသာ က်ဆင္းေစၿပီး ဝန္ထမ္းေက်နပ္မႈနဲ႔ထြက္ခြာႏႈန္း (Turnover) ကို တိုက္႐ိုက္ထိခိုက္ေစပါတယ္။ဒီအခ်က္ေတြကို နားလည္ထားျခင္းအားျဖင့္ ဝန္ထမ္းႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူ (Counsellor /HR) ဟာ ဝန္ထမ္းရဲ႕႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လကၡဏာေတြကို စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ကုသမႈ လမ္းၫႊန္ခ်က္ေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ေပးႏိုင္မွာ
ျဖစ္ပါတယ္။

စိတ္ဖိစီးမႈျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္ေနတဲ့ဝန္တစ္ဦးကို ဘယ္လိုကူညီေပးႏိုင္မလဲ

စိတ္ဖိစီးမႈ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျဖစ္ေနတဲ့ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးကို ကူညီေပးႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ HR ဒါမွမဟုတ္စီမံခန႔္ခြဲသူတစ္ဦးအေနနဲ႔ အလြန္အေရးႀကီးတဲ့ တာဝန္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အကူအညီေပးရာမွာ ခ်က္ခ်င္းတုံ႔ျပန္မႈ(Immediate Action)၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈ (Counselling Support) နဲ႔ ေရရွည္ ေျဖရွင္းေရး (Long-term Solutions)
ဆိုၿပီး အဆင့္သုံးဆင့္နဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္ပါတယ္။

၁။ ခ်က္ခ်င္း တုံ႔ျပန္မႈႏွင့္ နားေထာင္ေပးျခင္း (Immediate Action Listening)

ဝန္ထမ္းက စိတ္ဖိစီးမႈ ျပင္းထန္ေနၿပီဆိုရင္၊ ပထမဆုံး လုပ္ရမယ့္အရာက လုံၿခဳံမႈရွိၿပီး အကဲျဖတ္မႈမရွိတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခု ဖန္တီးေပးဖို႔ပါပဲ။
 လုံၿခဳံတဲ့ ေနရာတစ္ခုေပးပါ (Provide a Safe Space): ဝန္ထမ္းကို အလုပ္ခြင္ရဲ႕ ဆူညံသံေတြ၊အျမင္အာ႐ုံေတြကေန ခဏေလာက္ ခြာၿပီး လွ်ိဳ႕ဝွက္တဲ့ ေနရာတစ္ခုမွာ စကားေျပာခြင့္ေပးပါ။
 နားေထာင္ေပးပါ (Listen Empathetically): ဝန္ထမ္းေျပာသမွ်ကို အကဲျဖတ္ျခင္းမရွိဘဲေသခ်ာနားေထာင္ေပးပါ။ စကားၾကားျဖတ္ေျပာတာ၊ အႀကံဉာဏ္ေပးတာေတြ မလုပ္ေသးဘဲ သူတို႔ရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြကို အျပည့္အဝ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ေပးပါ။
o ဥပမာ- ကြၽန္ေတာ္/ကြၽန္မ နားလည္ပါတယ္။ ဒီလိုဖိအားေတြ ခံစားေနရတာကို ေျပာျပေပးလို႔ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
 ခ်က္ခ်င္း အနားယူခြင့္ ေပးပါ (Offer a Break): ဝန္ထမ္းကို အလုပ္ကေန နာရီအနည္းငယ္ သို႔မဟုတ္တစ္ရက္ပိတ္ရက္ ယူၿပီး အနားယူဖို႔ တိုက္တြန္းပါ။ ျပင္းထန္တဲ့ ဖိစီးမႈအေျခအေနမွာ အနားယူျခင္းကအေျခအေနကို ပိုဆိုးမသြားေအာင္ တားဆီးေပးပါတယ္။
 အသက္ရႉေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ခိုင္းပါ (Suggest Grounding Techniques): လြန္ကဲစြာ စိုးရိမ္စိတ္ (Panic)ဝင္ေနပါက၊ အသက္ျပင္းျပင္း ရႉသြင္း ရႉထုတ္ျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ အေျခခံ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ စိတ္ကိုျပန္လည္ တည္ၿငိမ္ေစရန္ ကူညီေပးပါ။

၂။ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ အေထာက္အပံ့ေပးျခင္း (Professional Support)

HR သို႔မဟုတ္ စီမံခန႔္ခြဲသူေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြကို ကိုယ္တိုင္ ေျဖရွင္းေပးလို႔ မရတဲ့အတြက္ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။
 ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈ အစီအစဥ္ (EAP) သို႔ လမ္းၫႊန္ပါ: သင့္အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဝန္ထမ္း အကူအညီေပးေရးအစီအစဥ္ (Employee Assistance Programme – EAP) ရွိတယ္ဆိုရင္၊ ဝန္ထမ္းကို လွ်ိဳ႕ဝွက္စြာပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူ (Counsellor) ေတြနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ခ်ိတ္ဆက္ေပးပါ။
 ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသရန္ တိုက္တြန္းပါ (Refer to Medical Help): အကယ္၍ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာဆိုးက်ိဳးမ်ား (ဥပမာ- ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ အၿမဲတမ္း ေခါင္းကိုက္ျခင္း) သို႔မဟုတ္ စိတ္က်ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျပသေနပါက ဆရာဝန္ (သို႔မဟုတ္ စိတ္က်န္းမာေရး အထူးကု) ႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးဖို႔အားေပးပါ။
 ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ ခြင့္ရက္ေပးပါ (Flexible Leave): လိုအပ္ပါက ဝန္ထမ္းကို ကုသမႈ ခံယူခ်ိန္ အတြင္းအလုပ္တက္စရာမလိုဘဲ အနားယူႏိုင္ရန္ ေဆးခြင့္ သို႔မဟုတ္ အခ်ိန္ပိုင္းအလုပ္ ေျပာင္းလုပ္ခြင့္ စတဲ့ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိတဲ့ အစီအစဥ္မ်ား ဖန္တီးေပးပါ။

၃။ အလုပ္ခြင္ ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း (Addressing Workplace Stressors)

ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ျပန္လည္ေကာင္းမြန္လာတဲ့အခါ၊ ဖိစီးမႈရဲ႕ အရင္းအျမစ္ကို ဖယ္ရွားေပးဖို႔က အေရးႀကီးပါတယ္။အကယ္၍ ျပႆနာဟာ အျပင္ပန္းရင္းျမစ္မ်ား (External Sources) ေၾကာင့္ ျဖစ္ေနရင္ ေအာက္ပါအတိုင္းေျဖရွင္းရပါမယ္။
 လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ား ျပန္လည္ သုံးသပ္ျခင္း (Re-evaluate Workload): ဝန္ထမ္းရဲ႕ အလုပ္ပမာဏ (Work Overload) ကို ယာယီ ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း သို႔မဟုတ္ အေရးမႀကီးတဲ့ တာဝန္ေတြကို အျခားသူမ်ားအားလႊဲေျပာင္းေပးျခင္း။
 ဦးစားေပးကိစၥမ်ား ရွင္းလင္းေပးျခင္း (Clarify Priorities): ဝန္ထမ္းရဲ႕ အခန္းက႑ မရွင္းလင္းမႈ (Role Ambiguity) ကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ ၎တို႔၏ အေရးအႀကီးဆုံး တာဝန္ (Top Priorities) ေတြကိုစီမံခန႔္ခြဲသူနဲ႔အတူ ျပန္လည္ သတ္မွတ္ေပးျခင္း။
 ပတ္ဝန္းက်င္ကို ျပင္ဆင္ေပးျခင္း: ဖိစီးမႈရဲ႕ အရင္းအျမစ္က ဆိုး႐ြားေသာ လုပ္ငန္းခြင္ ဆက္ဆံေရးျဖစ္ေနပါက၊ ၾကားဝင္ျဖန္ေျဖေပးျခင္း သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕တြင္း ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ ယဥ္ေက်းမႈကိုျပန္လည္တည္ေဆာက္ေပးျခင္း။
 ေရရွည္အတြက္ စီမံကိန္း (Long-term Plan): ဝန္ထမ္းနဲ႔အတူ စိတ္ဖိစီးမႈ စီမံခန႔္ခြဲေရး နည္းဗ်ဴဟာမ်ား(ဥပမာ- Charlesworth ရဲ႕ စာအုပ္ပါ အသက္ရႉ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား) ကို ပုံမွန္ ေလ့က်င့္ႏိုင္ရန္ လိုအပ္ပါကအတူတကြ အစီအစဥ္ဆြဲေပးျခင္း။

အဓိကအခ်က္ကေတာ့ စိတ္ဖိစီးမႈျပင္းထန္တဲ့ ဝန္ထမ္းဟာ က်န္းမာေရးျပႆနာရွိေနသူ ျဖစ္ၿပီး၊ သူတို႔ကိုပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ဆန္စြာႏွင့္ စာနာစိတ္အျပည့္ျဖင့္ ကိုင္ တြယ္ေျဖရွင္းဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္ေနတဲ့ဝန္ထမ္းေၾကာင့္ အလုပ္ခြင္အတြင္းထိခိုက္နစ္နာမႈေတြက ဘာေတြလဲစိတ္ဖိစီးမႈ ျပင္းထန္ေနတဲ့ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးေၾကာင့္ အဲဒီဝန္ထမ္းတစ္ဦးတည္းသာမကဘဲ အလုပ္ခြင္တစ္ခုလုံးပါထိခိုက္နစ္နာမႈေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီဆိုးက်ိဳးေတြဟာ အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ေငြေၾကးအရေရာ၊
လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈအရေရာ ႀကီးမားတဲ့ ဆုံးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။စိတ္ဖိစီးမႈရွိတဲ့ ဝန္ထမ္းတစ္ဦးေၾကာင့္ အလုပ္ခြင္အတြင္း ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ အဓိက ထိခိုက္နစ္နာမႈေတြကိုေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္-

၁။ လုပ္ငန္း စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈ (Performance and Productivity)

 စြမ္းေဆာင္ရည္ က်ဆင္းျခင္း (Decreased Performance): စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းဟာအာ႐ုံစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း ေလ်ာ့နည္းလာၿပီး အလုပ္ေတြကို အမွားမ်ားမ်ားျဖင့္သာ ၿပီးေျမာက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖို႔ ခက္ခဲတာ၊ အခ်ိန္ဆြဲတာေတြေၾကာင့္လည္း လုပ္ငန္းၿပီးေျမာက္မႈ
ေႏွာင့္ေႏွးပါတယ္။
 အရည္အေသြး နိမ့္က်ျခင္း (Lower Quality of Work): စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ အလ်င္စလိုလုပ္ေဆာင္ရျခင္း၊အမွားအယြင္းမ်ားကို ေသခ်ာမစစ္ေဆးႏိုင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လုပ္ငန္းထုတ္ကုန္ (Output) ရဲ႕ အရည္အေသြးသိသိသာသာ က်ဆင္းသြားပါတယ္။
 အခ်ိန္ျဖဳန္းတီးမႈ (Presenteeism): ဝန္ထမ္းက ႐ုံးကို ေရာက္ေနေပမယ့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားျဖင့္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ဘဲ အခ်ိန္ကုန္ေနရျခင္း။ ဒီလိုအေျခအေနကအလုပ္ပ်က္ကြက္ျခင္း (Absenteeism) ထက္ ပိုၿပီး ဆုံးရႈံးမႈ ႀကီးမားႏိုင္ပါတယ္။

၂။ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာႏွင့္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ ဆုံးရႈံးမႈမ်ား (Organizational and Financial Loss)

 အလုပ္ပ်က္ကြက္ျခင္း (Absenteeism): စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား (ဥပမာ-မၾကာခဏ ဖ်ားနာျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ စိတ္က်န္းမာေရးအားနည္းျခင္း) ေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းဟာအလုပ္ပိတ္ရက္ ပိုယူလာျခင္း။
 ဝန္ထမ္း ထြက္ခြာႏႈန္း ျမင့္တက္ျခင္း (High Turnover): စိတ္ဖိစီးမႈကို မခံႏိုင္ေတာ့တဲ့အခါ ဝန္ထမ္းဟာေနာက္ထပ္ အလုပ္တစ္ခုကို ရွာေဖြၿပီး ထြက္ခြာသြားျခင္း။ ဒါေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းအသစ္ရွာေဖြခ၊သင္တန္းေပးခ နဲ႔ အလုပ္ေနရာ လစ္ဟာမႈ ေၾကာင့္ ဆုံးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။
 က်န္းမာေရး စရိတ္မ်ား တိုးလာျခင္း: စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ နာတာရွည္ ေရာဂါေဝဒနာေတြ(ဥပမာ- ႏွလုံး၊ အစာအိမ္) ကုသမႈအတြက္ အာမခံစရိတ္ (သို႔မဟုတ္ ကုမၸဏီက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစရိတ္) မ်ား ပိုမိုျမင့္တက္လာျခင္း။

၃။ လုပ္ငန္းခြင္ ယဥ္ေက်းမႈ ထိခိုက္မႈ (Damage to Workplace Culture)

 အသင္းအဖြဲ႕ ဆက္ဆံေရး ပ်က္ျပားျခင္း: စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားျပားတဲ့ ဝန္ထမ္းေတြဟာ စိတ္တိုလြယ္ျခင္း၊ရန္လိုျခင္း (သို႔မဟုတ္) အထီးက်န္ေနတတ္ျခင္းေၾကာင့္ အျခား လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရးပ်က္ယြင္းေစျခင္း။
 စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းမႈ ပ်ံ႕ႏွံ႔ျခင္း (Contagion of Low Morale): ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့ ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ အဆိုးျမင္စိတ္နဲ႔ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈ ေတြဟာ အသင္းအဖြဲ႕အတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားၿပီး အလုပ္ခြင္ရဲ႕ အလုံးစုံ စိတ္ဓာတ္ (Morale) ကိုက်ဆင္းေစျခင္း။
 လုပ္ငန္းခြင္ အျငင္းပြားမႈမ်ား တိုးလာျခင္း: စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ သည္းခံႏိုင္စြမ္း ေလ်ာ့က်သြားၿပီးလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားအၾကား ပဋိပကၡ (Conflict) သို႔မဟုတ္ တိုင္ၾကားမႈ မ်ား ပိုမို ျဖစ္ေပၚလာျခင္း။စိတ္ဖိစီးမႈဟာ ဝန္ထမ္းရဲ႕ က်န္းမာေရးကိုသာမက အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ဘ႑ာေရးအေျခအေနနဲ႔ လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ ကိုပါႀကီးႀကီးမားမား ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါတစ္ခုလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ဝန္ထမ္းေတြ စိတ္ဖိစီးမႈကင္းေဝးေအာင္ ဘယ္လို အလုပ္ခြင္မ်ိဳးျဖစ္သင့္ပါသလဲဝန္ထမ္းေတြ စိတ္ဖိစီးမႈ ကင္းေဝးၿပီး စိတ္က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္စြာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္တဲ့ အလုပ္ခြင္ (Stress-Free Workplace) တစ္ခု ျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာ အစီအစဥ္ (Program)၊ မူဝါဒ (Policy) နဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ (Culture)သုံးမ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီး တည္ေဆာက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဓိကအားျဖင့္ ဝန္ထမ္းေတြ ဖိစီးမႈ ကင္းေဝးေစမယ့္ အလုပ္ခြင္ရဲ႕ အဂၤါရပ္ (၅) ရပ္ကို ေအာက္မွာေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္-

၁။ မွ်တေသာ အလုပ္ဝန္ႏွင့္ ရွင္းလင္းေသာ အခန္းက႑ (Balanced Workload and Clarity)

ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ဖိစီးမႈကင္းဖို႔အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ တာဝန္ေတြကို လက္ေတြ႕က်က် စီမံခန႔္ခြဲႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
 လုပ္ငန္းဝန္ကို လက္ေတြ႕က်က် သတ္မွတ္ျခင္း: စီမံခန႔္ခြဲသူေတြက ဝန္ထမ္းတစ္ဦးရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္း(Capacity) ကို စဥ္းစားၿပီး လုပ္ငန္းတာဝန္ေတြကို အလြန္ အကြၽံ မေပးအပ္ျခင္း။ မၿပီးႏိုင္မစီးႏိုင္တဲ့အလုပ္ေတြပုံေပးျခင္းကို ေရွာင္ရွားသင့္ပါတယ္။
 ရွင္းလင္းေသာ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္မ်ား: ဝန္ထမ္းရဲ႕ တာဝန္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းမ်ား (Priorities)ကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ သတ္မွတ္ေပးျခင္း။ ကြၽန္ေတာ့္အလုပ္က ဘာလဲဆိုတဲ့ မရွင္းလင္းမႈေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဖိစီးမႈကို ဖယ္ရွားျခင္း။
 ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ (Autonomy): ဝန္ထမ္းေတြကို သူတို႔ရဲ႕ အလုပ္ေတြကိုဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္မလဲဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ ဆုံးျဖတ္ခြင့္ ေပးျခင္း။ အေသးစိတ္အထိ
ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Micromanagement) ကို ေရွာင္ရွားျခင္း။

၂။ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိေသာ အလုပ္ပုံစံ (Flexible Work Arrangements)

ဝန္ထမ္းေတြကို အလုပ္ႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ဘဝ ဟန္ခ်က္ညီေစဖို႔ ပံ့ပိုးေပးျခင္းဟာ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရာမွာအဓိကက်ပါတယ္။
 အခ်ိန္ပိုင္း ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ (Flexible Hours): အလုပ္စခ်ိန္၊ ဆင္းခ်ိန္ကို လိုအပ္သလိုအတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ခ်ိန္ညႇိခြင့္ေပးျခင္း။ (ဥပမာ- မိသားစု ကိစၥမ်ားအတြက္)
 ေနရာပိုင္း ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ (Remote/Hybrid Work): အိမ္မွ အလုပ္လုပ္ခြင့္ သို႔မဟုတ္ အေဝးမွအလုပ္လုပ္ခြင့္ (Remote Work) အစီအစဥ္မ်ား ဖန္တီးေပးျခင္းျဖင့္ သြားလာရေသာ ဖိစီးမႈမ်ားကိုေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း။
 အခ်ိန္ယူ အနားယူျခင္းကို အားေပးျခင္း: ဝန္ထမ္းေတြ အားလပ္ရက္ ခြင့္ (Vacation Leave) ယူဖို႔ကိုအားေပးျခင္း၊ စိတ္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈ (Burnout) မျဖစ္ေအာင္ တိုက္တြန္းျခင္း။

၃။ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ပံ့ပိုးမႈ (Positive Culture and Support)

လူမႈပတ္ဝန္းက်င္ကေန ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကိုအာ႐ုံစိုက္ရပါမယ္။
 စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လုံၿခဳံမႈ (Psychological Safety): ဝန္ထမ္းေတြ ေဝဖန္ခံရမွာကို မေၾကာက္ဘဲေမးခြန္းထုတ္ႏိုင္တဲ့၊ အမွားလုပ္မိရင္ ေလ့လာသင္ယူႏိုင္တဲ့၊ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြကိုပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာျပႏိုင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ ဖန္တီးေပးျခင္း။
 အသိအမွတ္ျပဳမႈ (Recognition): ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈႏွင့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ပုံမွန္ခ်ီးက်ဴးအသိအမွတ္ျပဳ ေပးျခင္းျဖင့္ ဝန္ထမ္းကို တန္ဖိုးထားေၾကာင္း ျပသျခင္း။
 လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ျခင္း: လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားႏွင့္ အႀကီးအကဲမ်ားအၾကား ေလးစားမႈႏွင့္ယုံၾကည္မႈ ရွိေသာ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ရန္ အားေပးျခင္း။

၄။ စိတ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အစီအစဥ္မ်ား (Mental Health Programs)

ဖိစီးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့အခါ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ့္ အေထာက္အကူျပဳ ကိရိယာေတြ ရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
 ဝန္ထမ္း အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္ (EAP): ဝန္ထမ္းေတြကို လွ်ိဳ႕ဝွက္စြာ စိတ္က်န္းမာေရးပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးခြင့္ (Counselling) ရရွိေစရန္ စီစဥ္ေပးျခင္း။
 ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး သင္တန္းမ်ား: ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ခံႏိုင္ရည္ (Resilience) ကို ျမႇင့္တင္ေပးမယ့္သင္တန္းမ်ား (ဥပမာ- Mindfulness ေလ့က်င့္ခန္း၊ အခ်ိန္စီမံခန႔္ခြဲမႈ) ကို ေပးအပ္ျခင္း။
 စိတ္က်န္းမာေရး ေထာက္ပံ့မႈ: စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ အနားယူရန္ လိုအပ္ပါက က်န္းမာေရး ခြင့္ရက္ယူျခင္းကို အျပည့္အဝ ေထာက္ခံအားေပးျခင္း။

၅။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ သက္ေတာင့္သက္သာရွိမႈ (Physical Comfort)

ပတ္ဝန္းက်င္ေကာင္းကလည္း စိတ္ဖိစီးမႈကို သြယ္ဝိုက္ေသာအားျဖင့္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။
 သက္ေတာင့္သက္သာရွိေသာ လုပ္ငန္းခြင္: က်န္းမာေရးႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ (Ergonomic) စားပြဲႏွင့္ကုလားထိုင္မ်ား၊ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အလင္းေရာင္ ႏွင့္ သန႔္ရွင္းေသာ ပတ္ဝန္းက်င္။
 ဆူညံသံ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ: အာ႐ုံစူးစိုက္မႈ လိုအပ္ေသာ အလုပ္မ်ားအတြက္ ဆူညံမႈနည္းေသာ ေနရာမ်ား (Quiet Zones) ကို ဖန္တီးေပးျခင္း။အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဝန္ထမ္းေတြ စိတ္ဖိစီးမႈ ကင္းေဝးေစမယ့္ အလုပ္ခြင္ဟာ ဝန္ထမ္းေတြကို တန္ဖိုးထားတဲ့၊နားလည္ေပးတဲ့၊ သူတို႔ရဲ႕ လူသားဘဝကို ေလးစားတဲ့ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

မင္းႏိုင္